Quả dứa hay còn gọi là trái thơm, khóm… có nhiều loại khácnhau. Quả dứa thực ra là trục của bông hoa và các lá bắc mọng nước tụ hợp lại.Còn trái thật là các “mắt thơm”. Trong 100g quả dứa, phần ăn được cho IJ5kcal,0,03mg caroten, 0,08mg vitamin B1, 0,02mg vitamin B2, 16mg vitamin C (thơmtây). Các chất khoáng là 16mg Ca, 11mg phospho, 0,3mg Fe, 0,07mg Cu, 0,4gprotein, 0,2g lipid, 13,7g hydrat cacbon, 85,3g nước, 0,4g xơ.

Trong quả dứš có chứa enzyme bromelin hay bromelain, có thểphân hủy protein. Do vậy, quả dứa được sử dụng trong chế biến một số món ănnhư: thịt bò xào, thịt vịt xào để giúp thịt nhanh mềm và tạo hương vị đặctrưng. Trong dân gian thường ướp các loại thịt dai, giàĠvới dứa hoặc xào cùngthịt, thịt sẽ được nhừ, ăn dễ tiêu.

Những công dụng

Đã có công trình nghiên cứu cho thấy enzyme của quả dứa cókhả năng chữa bệnh tim do có thể làm tan máu tụ dẫn đến cơn đau tim. Có báo cáotrongĠ140 bệnh nhân mắc bệnh tim được điều trị bằng phương pháp này thì chỉ có2% số người bị tử vong do lên cơn đau tim so với trước đó không dùng phươngpháp này thì có tới 20% tử vong. Trong sách ở Việt Nam có hướng dẫn người bịcao huyết áp nên ăn thơm hǠng ngày để lợi tiểu.

Mỗi ngày uống một cốc nước ép quả dứa hoặc ăn 1/2 quả thơmchín có thể thay thế được các loại thuốc chống đông (coumarin, warfarin…) vốnlà những chất thường gây nhiều tác dụng phụ chảy máu (do đó tránh dùng thơŭ chonhững người có các bệnh xuất huyết).

Các nghiên cứu vào các năm 1960 – 1970 đã xác định bromelincủa quả dứa có đặc tính kháng phù và kháng viêm. Từ đó, vài công ty dược đã đưara các thực phẩm bổ sung có chứa chất chiết từ quả dứa để giải quyết viêm mô tếbào, làm tan các cục mỡ nổi cộm. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào xác định dứacó khả năng làm tan các khối mỡ không đẹp này. Bromelin giảm thiểu viêm xoang. ỞĐức, trẻ em bị viêmĠxoang thường được chữa trị bằng bromelin, chiết xuất từtrái thơm. Bromelin cho kết quả tốt, nó làm giảm thời gian bị bệnh (từ 8 ngày,còn 6 ngày). Bromelin dùng làm thuốc tẩy giun như một loại giun nhỏ, thường gặpở trẻ em. Qua nghiên cứu của HordegenĠP., bromelin cũng cho thấy kết quả tốtnhư Pyratel.

Quả dứa làm liền sẹo, một số enzyme của quả dứa làm mau lànhcác vết thương ở da hay các vết phỏng như chuột bị phỏng, khi dùng chất chiếtxuất từ quả dứa giúp tiến trình làm sạchĠmột vết thương sau 4 giờ, lấy đi các vậtlạ và mô chết để không còn trở ngại nào cho vết thương lành lại. Bromelin cònlàm giảm hiện tượng phù nề, các vết bầm tím trên da và giảm đau nhức.

Phụ nữ lập gia đình muộn hoặc sau khi sinh ţon thứ hai, ba,có vấn đề bất thường về kinh nguyệt nên dùng quả dứa làm nước giải khát, bởithơm giàu magiê, giúp giảm lượng máu xuất huyết nhiều, hạn chế mất máu, tụt huyếtáp.

Mới mổ hoặc sưng amiđan, ca sĩ giảm cường độ âm thanŨ nên ăndứa chín hoặc uống nước giá ngày 2 lần (tối, sáng sớm) sẽ nhanh chóng lấy lạigiọng.

Quả dứa tươi có tính kháng khuẩn, kháng virút cảm cúm, bôitrơn nhu động thành ruột, thanh lọc cholesterol nên giúp bài tiết các độc tố,ţhất thải thực phẩm ra khỏi đại tràng, chống viêm ruột cùng.

Dứa còn dùng để giải nhiệt mùa hè nóng nực, khô khan, mệt mỏi,khát nước, ăn không ngon miệng, khó ngủ trằn trọc, tiểu ít, nước tiểu đỏ khai.Cách dùng là ăn trái, uống nướţ quả dứa ép, hoặc nấu canh, xào với các món.

Vài cách trị bệnh từtrái thơm

Dứa được dùng trong các trường hợp viêm nhiệt, tiểu tiện khókhăn, đại tiện táo bón, sỏi thận, tiểu tiện có mủ.

č

Viêm thận: 60g quả dứa, rễ cỏ tranh tươi 30g, sắc uống thaynước hàng ngày.

Viêm phế quản: 120g quả dứa, mật ong 30g, lá tỳ bà 30g, sắcuống.

Sỏi thận: 1 quả dứa chín nguyên quả vỏ hoặc khoét ở cuống mộtlỗĠnhỏ bằng ngón tay cho vào khoảng 7 – 8g phèn chua giã nhỏ rồi đậy lại. Đemquả dứa đó nướng chín trên than đỏ hoặc lùi vào lửa cho cháy xém hết vỏ, dứachín mềm. Để nguội, ép lấy nước (bỏ bã) để uống. Mỗi ngày 1 trái.

Nam suy thận, Ůữ lãnh cảm uống ngày 3 lần nước dứa ép (150ml)với món súp gồm 100g chim câu, 15g hạt sen và 10 quả táo tàu đỏ hầm nhừ sau 30phút. Ăn 3 lần ngày, liên tục 2 tuần.

Viêm ruột, tiêu chảy: lá dứa 30 gam sắc uống.

Cᶣm nóng phiền khát: 1 quả dứa giã nát lấy nước, hòa nướcsôi để nguội uống.

Rối loạn tiêu hóa: 1 quả dứa, 2 quả quýt, ép lấy nước uống.

Những lưu ý

Cần lưu ý rằng quả dứa thích hợp hơn ţho người trẻ khỏe vàcó thể hiện các chứng táo chướng do nhiệt. Ngược lại không dùng cho trường hợpdo hư hàn thấp. Dân gian có câu nói: “Trái thơm (quả dứa) ngon miệng, nhưng mệtbụng”. Nghĩa là nếu bộ phận tiêu hóa có hư hàn thấp, hay gây đau bụng điĠngoàinhiều lần, lỏng nát, có bọt vàng thì không lạm dụng. Không nên ăn nhiều một lúcgây rát lưỡi, nên ăn lúc no để tránh cồn ruột. Ăn nhiều dứa không những gây rátlưỡi, xót môi mà do thơm cũnggiàu acid oxalic; nếuhàm lượng oxalic quá cao sẽkhiến cơ thể bị thiếu hụt canxi.

Khi say dứa (ngộ độc dứa), theo nhiều tác giả thì thủ phạmgây độc là do nấm độc Candida tropicalis thường có trên mặt đất ẩm. Nếu quả dứabị dập nát thì nấm thâm nhập cả vào bên trong. Khi ngộ độc có các triệu chứngxuất hiện sau 30 phút đến 1 giờ sau khi ăn thơm. Nạn nhân thấy mệt mỏi, nhức đầu,chóng mặt, ngứa dữ dội khắp người sau đó thấy nóng bừng và nổi mẩn toàn thân,đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, hạ huyết áp, khó thở. Trường hợp nhẹ sẽ tự khỏi sau2 – 3 giờ.

Trường hợp nặng là tình trạng sốc dị ứng trụy tim mạch. Trườnghợp nặng phải đi bệnh viện truyền dịch chống sốc. Theo kinh nghiệm dân gian khichớɭ bị dị ứng thì phải tránh nước, gió lạnh mà phải ủ ấm và lấy khăn vải hơnóng mà chườm lên chỗ mẩn ngứa, đồng thời cho uống nước sắc gồm vỏ quả dứa 100gvới 20g cam thảo hoặc mộc nhĩ trong 3 bát nước (600ml) còn 1 bát (200ml).

Để ph˲ng say dứa, ta chỉ ăn trái tươi, còn nguyên vẹn, khôngdập nát, ủng thối. Gọt mắt sâu cho hết và phải ăn ngay.

Theo BS. Hoàn Xuân Đại

Sức khoẻ & Đời sống