Tên chung qu?c t?: Clomifene.

Mô t? phân lo?i thu?c: Thu?c kháng estrogen/thu?c gây phóng noãn.

D?ng thu?c và hàm l??ng

Viên nén 50 mg clomiphen citrat.

C? ch? tác d?ng

Clomiphen là m?t triarylethylen phi steroid có tính ch?t kháng estrogen ???c dùng ?? ?i?u tr? vô sinh n?. Thu?c có c? tác d?ng kháng estrogen l?n tác d?ng gi?ng estrogen. Thu?c tác d?ng ch? y?u b?ng cách chi?m ch? c?a estrogen ? các th? th? estrogen ? vùng d??i ??i và làm t?ng bài ti?t GnRH, nh?ng c?ng có th? tác ??ng trên tuy?n yên và trên bu?ng tr?ng b?ng cách làm gi?m ho?t tính enzym aromatase c?a bu?ng tr?ng. Do các th? th? estrogen ? vùng d??i ??i – tuy?n yên b? thu?c “che l?p” nên ti?t gonadotropin t?ng, d?n ??n kích thích ch?c n?ng bu?ng tr?ng.

Khi u?ng, clomiphen h?p thu ? ???ng tiêu hóa, chuy?n hóa ? gan và ?ào th?i ch? y?u theo phân. Kho?ng 51% li?u u?ng và 37% li?u tiêm t?nh m?ch ???c ?ào th?i trong vòng 5 ngày. Thu?c v?n còn ti?p t?c ???c ?ào th?i sáu tu?n sau khi dùng, do l??ng thu?c còn l?i v?n tái luân chuy?n ? gan – ru?t.

Clomiphen ???c dùng nhi?u ?? gây phóng noãn ? ph? n? không phóng noãn.

Ch? ??nh

Ði?u tr? ng??i b?nh vô sinh, không phóng noãn.

Ch?ng ch? ??nh

Ðang mang thai: Không dùng clomiphen khi nghi ng? ?ang mang thai. C?n ?o thân nhi?t c? s? ??u ??n trong su?t các chu k? dùng thu?c và ph?i ng?ng dùng thu?c khi nghi ng? có thai. N?u sau khi dùng clomiphen mà thân nhi?t là hai pha và không th?y có kinh nguy?t, thì c?n ph?i lo?i tr? kh? n?ng có u nang bu?ng tr?ng ho?c/và có thai. Ð?t ?i?u tr? ti?p theo ph?i ch? cho ??n khi ?ã có ch?n ?oán chính xác.

B?nh gan hay có ti?n s? b?nh gan.

Adenoma tuy?n yên, t?ng prolactin huy?t.

U nang bu?ng tr?ng (tr? bu?ng tr?ng ?a nang).

Ch?y máu t? cung không bình th??ng (c?n ph?i lo?i tr? nguy c? có t?n th??ng ung th?).

Quá m?n v?i clomiphen (m? m?t, ph?n ?ng d? ?ng).

Th?n tr?ng

Th?m khám b?ng siêu âm, ??nh l??ng hormon tr??c và trong khi ?i?u tr? r?t c?n thi?t, th?m chí b?t bu?c. Tr? li?u b?ng clomiphen (??c bi?t khi ph?i h?p v?i gonadotrophin) ch? ???c ti?n hành t?i các trung tâm chuyên khoa.

Tr? li?u ph?i ???c theo dõi ch?t ch? và ch? ???c b?t ??u vào ngày th? 5 c?a chu k? kinh nguy?t t? nhiên ho?c phóng noãn nhân t?o.

Ð? có k?t qu? t?t c?n ph?i tính toán th?i gian giao h?p cho ?úng lúc. Ð? cho chu k? ?áp ?ng phóng noãn ??u ??n thì m?i ??t tr? li?u b?ng clomiphen ph?i ???c b?t ??u vào quãng ngày th? 5 c?a chu k? kinh nguy?t, khi phóng noãn ?ã ???c xác ??nh.

Ði?u tr? b?ng clomiphen tuân theo quy lu?t tác d?ng gi?m d?n: kh? n?ng th? thai s? gi?m ?i sau s? ??t ?i?u tr?. N?u sau 3 l?n có ?áp ?ng phóng noãn v?i clomiphen mà v?n không th? thai thì không nên ti?p t?c ?i?u tr? b?ng clomiphen n?a.

T?ng li?u s? làm t?ng kích thích bu?ng tr?ng và t?ng các tác d?ng ph?.

Th?i k? mang thai

M?c dù ch?a có s? li?u v? liên quan gi?a thu?c và các d? t?t b?m sinh, vì lý do an toàn, ch? nên b?t ??u m?i ??t ?i?u tr? b?ng clomiphen sau khi ?ã ch?c ch?n là ng??i b?nh không mang thai.

Th?i k? cho con bú

Không dùng clomiphen cho ph? n? cho con bú.

Tác d?ng không mong mu?n (ADR)

T? l? ?a thai sau khi gây phóng noãn b?ng clomiphen là cao.

Th??ng g?p, ADR > 1/100

Toàn thân: Nh?c ??u.

Tu?n hoàn: C?n b?c h?a.

Tiêu hóa: Ðau b?ng khó ch?u, bu?n nôn, nôn.

Th?n kinh: Kích thích, m?t ng?.

Ti?t ni?u – sinh d?c: C??ng vú, bu?ng tr?ng to lên.

Da: Tóc khô.

Th? giác: Nhìn m?.

Khác: Chóng m?t, hoa m?t.

Ít g?p, 1/1000 < ADR < 1/100

Toàn thân: T?ng cân, m?t m?i.

Da: N?i mày ?ay, viêm da d? ?ng, r?ng tóc (h?i ph?c ???c).

Th?n kinh: Tr?m c?m.

Ti?t ni?u – sinh d?c: Ch?y máu t? cung b?t th??ng, ?i ti?u nhi?u.

H??ng d?n cách x? trí ADR

Tác d?ng ph? có th? xu?t hi?n ngay c? v?i li?u th?p. Có th? làm gi?m thi?u tác d?ng ph? b?ng cách ?ánh giá lâm sàng th?t c?n th?n tr??c khi ?i?u tr?, th?n tr?ng khi tính li?u và theo dõi b?ng siêu âm n?u nghi ng? có u nang bu?ng tr?ng.

Do tác d?ng ph? ?áng k? nh?t là t?ng kích thích bu?ng tr?ng, d?n ??n t?o thành nang hoàng tuy?n ? bu?ng tr?ng, làm ng??i b?nh b? ?au nhi?u tr??c và sau th?i ?i?m r?ng tr?ng. C?n th?m khám vùng ?áy ch?u hay siêu âm ?? xác ??nh kích th??c bình th??ng bu?ng tr?ng tr??c khi ti?p t?c ?i?u tr?.

C?n ph?i thông báo cho ng??i b?nh bi?t v? các r?i lo?n th? giác có th? x?y ra (nhìn m?, ?i?m t?i…) khi dùng clomiphen, khi?n cho sinh ho?t và làm vi?c khó kh?n, nh?t là ? môi tr??ng có ?? chi?u sáng thay ??i. Ng??i b?nh có b?t k? r?i lo?n th? giác nào ??u ph?i ng?ng thu?c và c?n ???c th?m khám m?t toàn di?n.

Li?u l??ng và cách dùng

Ch? có các th?y thu?c có kinh nghi?m v? ph? khoa hay n?i ti?t m?i ???c s? d?ng clomiphen. C?n ch?n l?a ng??i b?nh dùng clomiphen m?t cách c?n th?n sau khi ?ã th?m khám ?? ?ánh giá xem có ?? các ?i?u ki?n sau không:

Có ch?c n?ng gan bình th??ng.

Có l??ng estrogen n?i sinh bình th??ng (?ánh giá qua phi?n ?? âm ??o, sinh thi?t niêm m?c t? cung, ??nh l??ng estrogen trong n??c ti?u và trong huy?t thanh, ?áp ?ng ch?y máu v?i progesteron). N?ng ?? estrogen th?p, tuy không thu?n l?i nh?ng v?n có th? có k?t qu? ?i?u tr? t?t.

Không b? r?i lo?n tiên phát ch?c n?ng tuy?n yên ho?c bu?ng tr?ng (clomiphen không có tác d?ng trong các tr??ng h?p ?ó), không b? các b?nh gây lo?n n?ng bu?ng tr?ng nh? b?nh tuy?n giáp hay tuy?n th??ng th?n (clomiphen không th? thay th? tr? li?u thích h?p cho các b?nh này).

Li?u b?t ??u c?a clomiphen là 50 mg/ngày trong 5 ngày, t? ngày th? 5 c?a chu k? kinh nguy?t. C?n theo dõi giai ?o?n hoàng th? ?? xác ??nh xem có phóng noãn hay không.

N?u sau ??t ?i?u tr? ??u tiên mà không th?y có phóng noãn thì có th? b?t ??u ??t ?i?u tr? th? hai v?i li?u 100 mg/ngày, trong 5 ngày. Kho?ng cách gi?a hai ??t ?i?u tr? là 1 tháng. Ch? t?ng li?u clomiphen ? ng??i b?nh không có ?áp ?ng v?i ??t ?i?u tr? th? nh?t. Không ???c t?ng li?u ho?c t?ng th?i gian tr? li?u quá 150 mg/ngày trong 5 ngày. Không ???c ?i?u tr? quá 3 ??t mà c?n ch?n ?oán l?i ? các ng??i b?nh không có ?áp ?ng v?i tr? li?u.

T? l? phóng noãn ??t ???c kho?ng 70% ng??i b?nh (th?ng kê trên 5.000 tr??ng h?p).

T??ng tác thu?c

Trong tr??ng h?p ??c bi?t, clomiphen có th? dùng ph?i h?p v?i HMG (human menopausal gonadotrophin; gonadotrophin ? ph? n? mãn kinh) nh?m kích thích nang noãn phát tri?n và v?i HCG (human chorionic gonadotrophin; gonadotrophin c?a nhau thai ng??i) ?? kích thích r?ng tr?ng. Trong tr??ng h?p này, tác d?ng ph? c?a clomiphen t?ng lên ?áng k? (có th? gây t? vong): kích thích bu?ng tr?ng quá m?c gây ?au ??n, nang ch?c n?ng c?a bu?ng tr?ng có th? v? gây c? tr??ng, tràn d?ch màng ph?i, huy?t kh?i, gi?m protein máu, cô ??c máu, và nguy c? ?a thai ? h?n 30% ng??i b?nh.

Ð? ?n ??nh và b?o qu?n

B?o qu?n thu?c n?i khô ráo, tránh nhi?t ?? cao và ánh sáng.

Thông tin qui ch?

Clomifen có trong danh m?c thu?c thi?t y?u Vi?t Nam ban hành l?n th? t? n?m 1999.

Thu?c ??c b?ng B.